Presentatie Jaarbericht 2021

Ondernemers in beweging: online presentatie van het Jaarbericht Staat van het mkb 2021

Op 18 november presenteert het Nederlands Comité voor Ondernemerschap het ‘Jaarbericht Staat van het mkb 2021’. Rond de presentatie van het Jaarbericht worden 3 webinars georganiseerd. In aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Máxima zal het Jaarbericht worden aangeboden aan demissionair minister Stef Blok van Economische Zaken en Klimaat. In de webinars zult u onder anderen Jacco  Vonhof  (voorzitter MKB-Nederland), Justin Jansen (hoogleraar ondernemerschap aan de Rotterdam School of Management) en Peter Hein van Mulligen (hoofdeconoom CBS) zien.

De twee webinars rondom de overhandiging zijn op 18 november, zonder aanmelding vooraf, te volgen via de stream op YouTube.

De derde webinar ‘Deepdive in de staat van het mkb’ zal op 19 november plaatsvinden. U dient zich vooraf aan te melden via het e-mailadres staatvanhetmkb@cbs.nl

Kijk in het bijgevoegde programma voor meer informatie en zet de webinars in uw agenda!

Interviews met mkb-ondernemers

Op 16 december is het Jaarbericht Staat van het MKB 2020 door het Comité voor Ondernemerschap overhandigd aan staatssecretaris Mona Keijzer. In dit Jaarbericht is naast de ontwikkelingen op macroniveau ook aandacht voor de individuele ondernemer. 

Hieronder staan links naar de interviews met ondernemers uit verschillende branches.

 

 

 

Jaarbericht 2020

Ondernemen is vooruitzien. Dat is de boodschap van het Comité voor Ondernemerschap in het Jaarbericht Staat van het mkb 2020. Net als in voorgaande jaren schetst het Comité de ontwikkelingen in het midden- en kleinbedrijf, maar de ‘staat van het mkb’ wordt nu uiteraard voor een belangrijk deel bepaald door de coronacrisis. Het Comité schetst een perspectief van herstel en groei voor zowel ondernemers als overheden. Klik hier voor de analyse en aanbevelingen in het Jaarbericht.

De coronacrisis is nog niet voorbij. Des te belangrijker is het om perspectief te hebben. Alle ondernemers- krimpend of groeiend, startend of stoppend – staan voor grote keuzes over hun toekomst. Juist nu blijkt: net als regeren is ondernemen vooral een kwestie van vooruitzien.

Download: Jaarbericht Staat van het mkb 2020

Interviews

Lees hier de interviews met mkb-ondernemers.
Bekijk hier het webinar van de presentatie van het jaarbericht terug.

‘In een week tijd naar een ander verdienmodel’

Wie: Peter van Wingerden

Naam bedrijf: Floating Farm

Activiteit: Zuivelboerderij op het water

Waar: Haven van Rotterdam

Aantal werknemers: 7 werknemers en circa 10 vrijwilligers

Jaar oprichting: 2019 start van productie, in 2015 gestart met vergunningaanvraag en onderzoek

Floating farm van Business-to-Business naar Business-to-Consumer

Een op de drie vrachtwagens vervoert voedsel voor onze steden. Die constatering bewoog Peter van Wingerden, ondernemer en IT-er van oorsprong, de voedselvoorziening terug naar de stad te brengen. Sinds vorig jaar staan er dertig koeien in de Rotterdamse haven. Op een iconische hightech boot. Deze Floating Farm voorziet de stad duurzaam van gezond voedsel.

Circulariteit

“Met de Floating Farm leveren we in een extreem korte keten voedsel aan de consument. We zijn circulair, verminderen voedselverspilling en luchtvervuiling en zijn uitermate klimaat-adaptief. Hiermee zijn we een makkelijk schaalbare oplossing voor overstromingsgevoelige gebieden. Denk aan Bangladesh of aan plekken waar nauwelijks ruimte is, zoals Singapore. Onze zonnepanelen leveren de energie, hemelwater wordt afgevangen en omgezet in drinkwater voor de koeien en diverse partijen leveren hun restproducten aan ons. Zo eten onze koeien het gras uit De Kuip. En onze meststoffen verbeteren weer de grasmat van Feyenoord. Als dat niet circulair is.”

 Coronaswitch

“Tot begin dit jaar leverden we onze zuivelproducten voornamelijk Business-to-Business (BTB) aan een paar mooie partijen in de stad: de Belastingdienst, Rabobank, Erasmus MC, cateraars, partners uit de horeca. Daarnaast verdienden we aan bedrijfsbezoeken. Vanuit de hele wereld ontvingen we dagelijks ministers, ontwikkelaars, architecten, studenten, boeren en bestuurders. In januari 2020 vielen die bezoeken en inkomsten weg. Een dag na de persconferentie van 15 maart lag ons BTB-kanaal stil. Maar de koeien bleven melk geven. Diezelfde week hebben we de switch gemaakt naar Business-to-Consumer (BTC). Een uitdaging, want aan 1 partij 1.000 liter melk verkopen is heel wat anders dan 1 liter aan 1.000 partijen. Onze winkel hebben we naar een noodcontainer op de kade verplaatst, omdat we op de boot geen 1,5 meter afstand konden garanderen. De nieuwe website was na twee dagen in de lucht, op donderdag deden we de eerste wijkbezorging.”

 Geen noodsteun

“Door allerlei omstandigheden kunnen we geen aanspraak maken op noodsteun. In 2019-Q1 draaiden we nog geen omzet, we bleken niet de juiste SBI-code te hebben en ook voor brugfinanciering kwamen we niet in aanmerking. Ondertussen liepen de uitgaven door en maakten we extra kosten vanwege de businessswitch. Het break-even-point is maanden opgeschoven en investeerders moeten nu meer investeren dan afgesproken. Ik heb sommige innovatietrajecten on hold gezet en contracten niet verlengd. Let wel, we klagen niet. Ook dit is ondernemen en ik waardeer wat er vanuit het kabinet geregeld is. Ik mis alleen een regeling waarbij gekeken wordt naar geïnvesteerd vermogen, of waar een budget is voor voorfinanciering van innovatieve technologie. Er zijn meer start-ups die nergens aanspraak op kunnen maken. Let op; zo killen we innovatie.”

Innovatie gaat door
“Stoppen is geen optie. We hebben met elkaar klimaatproblemen op te lossen en wij hebben laten zien dat dit model klopt. Er is geen ruimte in de stad, er is wel zat ruimte op het water. Laten we die ruimte benutten. Ik focus nu op de toekomst van de Floating Farm, hoe we toch zoveel mogelijk verder kunnen innoveren, hoe we onze hightech-talenten kunnen behouden. De BTB-markt kan stilliggen, onze innovatie gaat door.”

Sociaal gebeuren
“Jonge gezinnen komen bij de kalfjes kijken, er is een koffiecorner waar mensen een praatje maken (mits de maatregelen dat toestaan). Onze melk is de lekkerste melk voor in de cappuccino, zegt men, en velen komen bijna dagelijks langs. Iemand uit de buurt schoot me laatst aan: ‘Jullie blijven toch wel hè?’. Een ander maakte een speciale kaas van onze melk en kwam die brengen. De Floating Farm is de afgelopen maanden een ankerpunt in de wijk geworden. Het is niet wat ik een jaar geleden voor me zag, maar dat sociale gebeuren geeft wel veel meerwaarde.”

‘Crisis gebruiken om te verduurzamen’

Wie: Rianne van Lieshout

Naam bedrijf: Hager Nederland

Activiteit: Producent van elektro-installatiesystemen

Waar: Den Bosch

Aantal werknemers: 105

Jaar oprichting: 1955

 

 

 

 

 

 

Hager Nederland focust op toekomstbestendige groei 

Voor Hager Nederland is de coronacrisis hét moment om toekomstbestendige keuzes te maken. Een ijkpunt, vindt directeur Rianne van Lieshout. “Het zou spijtig zijn die gelegenheid onbenut te laten. Wij gaan verduurzamen. Want groeien is meer dan produceren.”

“Het is goed dat de overheid en de brancheorganisaties vrij snel na het uitbreken van corona een plan van aanpak hebben opgesteld voor veilig doorwerken in de bouw. Dat heeft haar vruchten afgeworpen. Gelukkig, want er zijn ontzettend veel partijen afhankelijk van de bouwsector.”

Aanpassen en aandacht verleggen

“Uiteraard zijn de gevolgen van de crisis ook in de bouw merkbaar. Als elektrotechnisch bedrijf zijn wij een van de laatste partijen in het bouwproces. Als ondernemingen waar klappen zijn gevallen, zoals binnen de cultuursector en de horecasector, investeringen uitstellen, dan gaan wij dat ook voelen. Gelukkig hebben wij met een gezonde en variabele balans tussen woningbouw en utiliteitsbouw te maken. Die laatste vertraagt op dit moment, naar woningen blijft veel vraag. Maar hier beperkt de beschikbare capaciteit van medewerkers de productie. De focus zal meer op woningbouw worden gelegd. Wij gaan daarop inspelen. Ondernemen is immers ook een kwestie van aanpassen en je aandacht verleggen.”

Versnelling van trends

“In ons bedrijf heeft Corona geleid tot een versnelling van trends die al waren ingezet. Minder reizen, thuiswerken, verbeteringen doorvoeren op het gebied van verduurzaming; we deden dat deels al, maar werken nu hard aan de volgende stappen. Waar voorheen de nadruk al lag op meer thuiswerken, verschuift die nu naar nieuwe tools en processen om het digitaal samenwerken te optimaliseren en ook gewoon leuker te maken. Voor onze installateursrelaties is de situatie een stuk lastiger; zij werken op de bouw, moeten met veel partijen het werk (veilig) organiseren en hebben minder mogelijkheden om vanuit huis te werken. We ondersteunen ze daarbij zo goed mogelijk.”

Nieuwe doelen stellen

“De bouwbranche draait volop door, maar de economie is voor verschillende andere sectoren tot stilstand gekomen. Wij hebben de luxe dat veel van onze activiteiten doorgaan en dat we deze situatie kunnen benutten om onze keuzes en strategieën richting de toekomst aan te passen. We gebruiken deze tijd om nieuwe doelen te stellen. Ik pleit ervoor dat juist bedrijven die het nu financieel moeilijk hebben de mogelijkheid wordt geboden om pas op de plaats te maken, zodat het hen makkelijker wordt gemaakt om het daadwerkelijk over een andere boeg te gooien.”

Samenwerken en verduurzamen

“Verduurzaming van gebouwen, alternatieve energiebronnen en energiebesparing hebben grote impact op het energieverbruik en onze CO2-uitstoot. Immers: de gebouwde omgeving is voor een groot deel verantwoordelijk voor het energieverbruik in ons land. Nieuwe keuzes kunnen een positieve bijdrage leveren aan de economie en de maatschappij, en meer richting geven aan duurzaamheid en klimaatbeheersing. Ook wij zijn met ons bedrijf in een stroomversnelling terechtgekomen. Eind 2021 gaan we een nieuw pand betrekken. Nog meer dan we al deden, denken we na over verduurzaming en over de functie van dat gebouw. Een toekomstbestendig businessmodel is een voorwaarde voor een gezonde bedrijfsvoering. In de huidige businessmodellen ligt de focus te veel op het maken en gebruiken van producten. In plaats daarvan kunnen we ook door dienstverlening en via advisering richting geven aan een nieuwe toekomst. Groei is meer dan producten maken. Groei is ook samenwerken en verduurzamen.”

Opleiden voor nieuwe toekomst

“Het is moeilijk om goed geschoold technisch personeel te vinden. Dat was al zo, en dat is nog steeds zo. Door de crisis zijn er binnen verschillende beroepsgroepen veel ontslagen gevallen, het gaat hier vaak ook om jonge mensen. Ik wil de overheid en brancheorganisaties oproepen om ons te helpen en deze groep uit te dagen om een technische studie op te pakken. Ik zie het als een gezamenlijke uitdaging om deze (jonge) mensen te enthousiasmeren en op te leiden voor de nieuwe toekomst.”

‘Leren van de lessen van de kredietcrisis’

Wie: Paul van der Helm

Naam bedrijf: Helm & Heus Makelaars, Nieuwbouw en Finance / Real-Tech.nl  Digitizing Real Estate

Activiteit: Aankoop, verkoop en taxatie van woningen, finance en vastgoedconsultancy

Waar: Westland

Aantal werknemers: 25

Jaar oprichting: 1996

Van der Helm Makelaars ziet nog steeds licht aan het einde van de tunnel

De grootste makelaar van het Westland ziet de toekomst nog positief in. Daarom blijft Paul van der Helm gewoon investeren. “Zoals altijd gaan de kosten voor de baten uit.” Tegelijkertijd maakt hij zich zorgen. Omdat we zo weinig geleerd geleerd hebben van de kredietcrisis. Omdat de overheid vooral ‘de oude economie’ steunt. En vanwege het financieringsgedrag van onze banken.   

“Het was een kwestie van snel schakelen, toen corona in maart dit jaar steeds meer impact kreeg op onze bedrijfsvoering. Wij waren namelijk te krap behuisd om te kunnen voldoen aan de 1,5 meter maatregel. Binnen een paar dagen hadden wij extra kantoorruimten gehuurd. Ook hebben wij fors geïnvesteerd in computerapparatuur, printers, telefoons en het verder digitaliseren van onze processen. De verwachting is dat het bedrijfsresultaat stabiel blijft, maar het nettorendement zal helaas wel lager uitpakken.”

Vertrouwen geven

“De kredietcrisis was zwaar en duurde lang. Ik heb veel geleerd van die periode. Zo bleef ik positief naar mijn klanten en personeel, en het is gelukkig uiteindelijk ook allemaal goed gekomen. Dat geef ik nu opnieuw aan mijn medewerkers mee: ‘Het kan even duren, maar we komen er weer uit’. Vertrouwen geven, rust uitstralen en blijven ondernemen, dat is waar het nu op aan komt.”

Staccato-achtige maatregelen

“Onze economie valt of staat met vertrouwen van consumenten en ondernemers. Valt dat terug, dan gaat de hand op de knip en zijn we verder van huis. Ik zie bij de overheid dat het met die ‘rust’ uitstralen redelijk goed zit. Maar ik vind veel maatregelen nogal staccato-achtig. De ene keer doen we de horeca dicht, de andere keer doen we weer iets anders. Welke korte en lange termijnvisie zit daaronder? Waar gaan we uiteindelijk naartoe? Consumenten en ondernemers hebben die stip op de horizon nodig. Zodat ze daarop kunnen plannen en acteren.”

Steun de omdenkers

“Ik kan me in grote lijnen vinden in de corona-ondersteuningsmaatregelen van de overheid. Maar ik snap niet goed de keuze om sommige multinationals met vele miljarden te steunen. Dergelijke bedrijven drijven grotendeels op de ‘oude economie’; iedereen kan voorspellen dat toerisme en de reisbranche voorlopig het tij niet mee zullen hebben. Tegelijkertijd kom ik uit eigen ervaring tegen dat start-ups moeilijk aan financiering komen om door te kunnen groeien. Terwijl de nieuwe economie daar vandaan moet komen. Geef onze nationale trots, de KLM tien procent minder steun en investeer die dikke 300 miljoen in innovatieve starters en omdenkers. Moet je eens kijken wat voor impuls je de nieuwe economie daar mee geeft.”

Financiële garantstellingen

“Het is zorgwekkend dat bancaire kredieten voor het midden- en kleinbedrijf zo moeizaam te krijgen zijn. Terwijl dat in de particuliere markt nog heel gemakkelijk gaat. Ik vind dat een vorm van discriminatie richting MKB en ondernemend Nederland. En uiteindelijk zal dit negatieve effecten hebben op de economie. Ik pleit ervoor dat de overheid onze banken aanspreekt op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wat kan helpen is zakelijke garantstellingen, zoals de NHG dat voor particuliere koopwoningen regelt. Dat geeft banken en ondernemers rugdekking.”

Blijven investeren

“Van de kredietcrisis heb ik geleerd steeds positief vooruit te kijken en te blijven optimaliseren en digitaliseren. Niet na te denken over nettoresultaat of in Excell-sheets, wetende dat er licht in de tunnel gloort. En soms verschuift dat licht helaas naar achteren. Ik reken erop dat het na het voorjaar van 2021 beter zal worden. Tot dan blijven we gewoon investeren. In ons personeel en in onze bedrijfsprocessen. Zodat we ons blijven onderscheiden. En er klaar voor zijn als straks deze ellendige en onzekere periode voorbij is.”

 

Investeren in ondernemers

‘Juist nu we een nieuwe lockdown zijn ingegaan, beleven veel ondernemers zeer barre tijden. Zij verdienen onze steun. We weten gelukkig ook dat bedrijven die tijdelijk stagneren, straks weer kunnen groeien. Daarom moeten we niet alleen de coronacrisis overleven van de coronacrisis, maar ons ook voorbereiden op de volgende fase van herstel en groei.’ Dat zegt Harold Goddijn in een toelichting op ‘Ondernemen is vooruitzien’, het Jaarbericht Staat van het mkb 2020 van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap.

Veel bedrijven worden hard geraakt, andere beleven juist nu hoogtijdagen. Goddijn: ‘Alle ondernemers – krimpend of groeiend, startend of stoppend – staan voor grote keuzes over hun toekomst. De overheid moet hen daarbij zo goed mogelijk helpen.’

Volgens het Comité kan het ondernemersklimaat in Nederland worden verbeterd op het gebied van financiering van innovatie, arbeidsmobiliteit en ondernemerschap. Het Jaarbericht biedt daartoe handvatten. Het Comité werkt verder aan adviezen om de financiering en dienstverlening aan mkb-bedrijven te verbeteren.

Investeringen

Uit de laatste cijfers van het CBS blijkt dat de coronacrisis de investeringsplannen van het mkb heeft vertraagd: 21 procent van de bedrijven geeft aan dat de investeringen zullen afnemen, terwijl 15 procent verwacht meer te investeren.

De Staat van het mkb laat zien dat investeringen ook in de hoogconjunctuur al achterbleven. Twee derde van het mkb investeerde niet in product- of procesinnovatie, terwijl digitalisering en Leven Lang Ontwikkelen (LLO) zeker in het mkb nog te beperkt zijn doorgevoerd.

Juist met gerichte investeringen kunnen ondernemers hun kansen verbeteren, blijkt uit onderzoek van de Rotterdam School of Management (RSM). Van bedrijven die stilstaan of krimpen blijkt gemiddeld 65% in staat om weer te gaan groeien in productiviteit én banen. Om hun productiviteit te versterken kunnen ondernemers bijvoorbeeld investeren in innovatie en internationalisering.

Reacties

Het Jaarbericht Staat van het mkb 2020 is op 16 december overhandigd aan staatssecretaris Mona Keijzer, in aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Máxima. De bijeenkomst is terug te kijken via YouTube (https://youtu.be/_m1WFJyi6nM). Daar zijn ook de reacties te beluisteren van Mona Keijzer, Mariëtte Hamer (voorzitter van de Sociaal-Economische Raad), Jacco Vonhof (voorzitter MKB-Nederland) en Ronald Kleverlaan (voorzitter Stichting MKB-Financiering).

Het Nederlands Comité voor Ondernemerschap is ingesteld door het ministerie van EZK en zet zich in voor duurzame groei van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf. Tot de taken behoren het monitoren van de ontwikkelingen in het midden- en kleinbedrijf en het doen van aanbevelingen. Eind juni verscheen een tussenbericht naar aanleiding van de coronacrisis, in augustus een advies over een herstel- en groeiplan voor het mkb. Het Comité staat onder voorzitterschap van Harold Goddijn en bestaat verder uit Hare Majesteit Koningin Máxima, Barbara Baarsma, Diederik Laman Trip, Meiny Prins en Occo Roelofsen.