Author: Redactie SvhMKB ^MV

De stemming onder MKB-ondernemers is aan het begin van het tweede kwartaal, vergeleken met het eerste kwartaal van 2019, niet gewijzigd en handhaafde zich op 11,2. Hiermee is een eind gekomen aan een reeks van dalingen van het MKB-ondernemersvertrouwen die startte in het tweede kwartaal van 2018. In het eerste kwartaal van 2018 bereikte deze stemmingsindicator nog het hoogste niveau sinds de start van de meting in 2015: 19,6.

Onder MKB-ondernemers in de informatie- en communicatiesector was begin tweede kwartaal het vertrouwen het hoogst: 22,5, onder MKB-ondernemers in de horeca het laagst: 4,2.
Het ondernemersvertrouwen in het gehele bedrijfsleven steeg in het tweede kwartaal licht van 10,6 naar 12.

Stemming kleinbedrijf wel onder druk

De stemming onder ondernemers in het kleinbedrijf daalde begin tweede kwartaal van 10,8 naar 9,8. Vooral onder kleine ondernemers in de horeca en de bouw daalde het vertrouwen scherp. In het kleinbedrijf van de horeca daalde het vertrouwen van 12,1 in het eerste kwartaal naar 2,2 in het tweede kwartaal. In het kleinbedrijf van de bouw halveerde het ondernemersvertrouwen in deze periode van 26,3 naar 12,9. Sectoren waar het vertrouwen van het kleinbedrijf in het tweede kwartaal toenam zijn o.m. de verhuur en handel in onroerend goed (van 2,6 naar 9,4), de informatie en communicatie (van 17,1 naar 22), de handel (van 7,4 naar 10,1) en de vervoer- en opslagsector (van 5,1 naar 7,2).

Samenstelling ondernemersvertrouwen

Het MKB-ondernemersvertrouwen geeft de stemming van Nederlandse MKB-ondernemers weer. Per bedrijfstak wordt het ondernemersvertrouwen samengesteld op basis van vragen over recente ontwikkelingen en verwachtingen van de ondernemers zoals bijvoorbeeld de omzetontwikkeling. Deze vragen worden gesteld in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN).
Het ondernemersvertrouwen Nederland wordt vervolgens samengesteld uit een gewogen gemiddelde van het vertrouwen per bedrijfstak. Het ondernemersvertrouwen geeft een indicatie van de richting waarin de Nederlandse economie zich naar verwachting zal ontwikkelen.

De nieuwste resultaten van de Conjunctuur Enquête Nederland voor het MKB zijn beschikbaar op MKB-StatLine, net als het MKB-Ondernemersvertrouwen.

Van de ruim 95 duizend in Nederland gevestigde bedrijven (exclusief financiële dienstverlening en nutsbedrijven), die in 2015 goederen exporteerden had 54,5 procent in 2018 een lagere exportomzet dan in 2015. Bij 35,1 procent van de exporteurs was de omzet uit export in 2018 wel hoger dan in 2015. Dit blijkt uit vandaag verschenen cijfers van het CBS voor De Staat van het MKB.

Meeste goederenexporteurs in het kleinbedrijf

Van de 95 duizend bedrijven die in 2015 goederen exporteerden, behoorde 93,9 procent tot het kleinbedrijf (minder dan 50 werkzame personen), 4,8 procent tot het middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) en 1,2 procent tot het grootbedrijf (vanaf 250 werkzame personen). Zowel in het midden- als in het grootbedrijf zag ongeveer de helft van het aantal bedrijven zijn omzet uit goederenexport in 2018 groeien vergeleken met 2015. Bij het kleinbedrijf was dit bij ongeveer een derde van het aantal bedrijven het geval. Bij de meerderheid van de kleine exporteurs (55,2 procent) lag de omzet uit export in 2018 onder het niveau van 2015.

Twintig duizend nieuwe exporteurs erbij

Van de bedrijven die in 2015 bestonden maar in dat jaar nog niet exporteerden, waren er in 2018 ruim 20 duizend wel actief in de export van goederen. De meeste “nieuwe” exporteurs kwamen uit de zakelijke dienstverlening (4195), groothandel (3535), industrie (1995) en informatie en communicatie (1715).

Meeste goederenexporteurs actief in de groothandel

In de groothandel waren in 2015 ruim 30 duizend bedrijven actief in de export van goederen. Dit is ruim 30 procent van het totaal aantal goederenexporteurs in dat jaar. Van de groothandelsexporteurs uit 2015 had 41,3 procent in 2018 een hogere exportomzet dan in 2015 en bij 46,8 procent is de omzet uit export van goederen in deze periode gedaald.

Bekijk de cijfers op MKB-StatLine

In het eerste kwartaal van 2019 steeg het aantal MKB-bedrijven. Ruim 50 duizend MKB-bedrijven werden in deze periode opgericht, terwijl er bijna 35 duizend MKB-bedrijven werden opgeheven. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers op MKB-StatLine die vandaag zijn gepubliceerd.

In het eerste kwartaal van dit jaar openden 50.035 MKB-bedrijven hun deuren. Dat is 16,4 procent meer dan in het eerste kwartaal van 2018. De meeste MKB-oprichtingen vonden plaats in de specialistische zakelijke dienstverlening (20,4 procent van het totaal aantal oprichtingen). De handel (12,3 procent) en de bouw (10,5 procent) hadden eveneens een ruim aandeel in het totaal aantal oprichtingen in het MKB in het eerste kwartaal van dit jaar.

Bijna 96 procent van de oprichtingen in het MKB in het eerste kwartaal betrof bedrijven met één werkzame persoon.

In het eerste kwartaal van dit jaar sloten 34.915 MKB-bedrijven hun deuren, 2,0 procent meer dan in hetzelfde kwartaal van vorig jaar. De bedrijfstakken waar in het eerste kwartaal de meeste MKB-bedrijven werden opgeheven, waren de specialistische zakelijke dienstverlening (21,2 procent van het totaal aantal opheffingen), de handel (16,8 procent), de gezondheids- en welzijnszorg (8,4 procent) en de bouw (7,6 procent). Van de in het eerste kwartaal opgeheven bedrijven in het MKB behoorde 90,4 procent tot de categorie bedrijven met één werkzame persoon.

In 2016 had bijna 30 procent van de startende ondernemers in Nederland een migratieachtergrond. Van de in totaal 46 duizend starters met een niet-Nederlandse achtergrond had 46 procent een Westerse achtergrond en 54 procent een niet-Westerse achtergrond. Deze nieuwe cijfers zijn vandaag in een nieuwe tabel op MKB-statline gepubliceerd.

Europa (exclusief Nederland) was in 2016 met 44,3 procent hofleverancier van de starters met een migratieachtergrond. Daarna volgden Azië (23,2 procent), Amerika (17,6 procent), Afrika (13,9 procent) en Oceanië (0,8 procent).

Turkse achtergrond scoort het hoogst onder Europese (excl. Nederland) komaf

Starters met een Europese achtergrond (exclusief Nederland) hadden in 2016 vooral een Turkse achtergrond (5210 starters). Daarnaast scoorden starters met een Poolse (2620) en Duitse (2490) achtergrond hoog. Beginnende ondernemers met een Aziatische achtergrond hadden vooral een Indonesische komaf (4440). Starters met Afrikaanse achtergrond waren vooral afkomstig uit Marokko (4120), terwijl de Amerikaanse komaf vooral van Surinaamse starters (4170) kwam.

Starters met een migratieachtergrond met ruim 13 procent gestegen

Tussen 2010 en 2016 is het aantal starters met een migratieachtergrond met 13,2 procent gestegen van bijna 41 duizend naar ruim 46 duizend. De hoogste groei deed zich in deze periode voor bij starters met een niet-Westerse achtergrond (+26,6 procent). Er was nauwelijks stijging te zien onder starters met Westerse achtergrond (+0.7 procent). Starters met een Afrikaanse achtergrond waren de hardste groeiers (+54,8 procent), gevolgd door Oceanië (+34,5), Amerika (+10,4 procent), Europa, excl. Nederland (+8,0 procent) en Azië (+7,1 procent).

Begin tweede kwartaal van dit jaar telde Nederland bijna 1,77 miljoen MKB-bedrijven. Dit is een toename van ruim 18 duizend bedrijven (1,0 procent) vergeleken begin eerste kwartaal 2019. Deze nieuwe bedrijfscijfers zijn vandaag op MKB-statline gepubliceerd.

Het totaal aantal bedrijven in Nederland bestond begin tweede kwartaal van dit jaar voor 99,8 procent uit MKB-bedrijven. Het aandeel van het kleinbedrijf stond op 99,2 procent, het middenbedrijf op 0,7 procent. Het totaal aantal grootbedrijven steeg vergeleken met het eerste kwartaal van dit jaar met 0,3 procent naar 3200, bijna 0,2 procent van de totale bedrijfspopulatie in Nederland.

Vooral eenmansbedrijven

Voor ruim 80 procent bestaat het Nederlandse bedrijfsleven uit eenmansbedrijven, bedrijven met 1 werkzame persoon. Begin tweede kwartaal van dit jaar waren het er 1,43 miljoen in totaal, 20 duizend meer dan begin eerste kwartaal (+1,4 procent)

Bedrijfssectoren met hoogste groei De sectoren waar het aantal MKB-bedrijven begin tweede kwartaal van dit jaar met meer dan 2 duizend toenam vergeleken met begin eerste kwartaal zijn de bouw (+2885), financiële dienstverlening (+2185), specialistische zakelijke dienstverlening (+3710) en de gezondheids- en welzijnszorg (+2055). In de handel (-170) en de landbouw (-15) daalde het aantal bedrijven in deze periode.

Naar de nieuwe cijfers:
Aantal bedrijven naar bedrijfstak
Aantal bedrijven naar bedrijfsgrootte en rechtsvorm

In het eerste kwartaal van dit jaar zijn 715 MKB-bedrijven failliet verklaard, 2 minder dan in het laatste kwartaal van vorig jaar. De gemiddelde leeftijd van de MKB-bedrijven die in het eerste kwartaal failliet gingen, was 8,9 jaar. Bij deze faillissementen waren in totaal 4265 werkzame personen betrokken. Dit blijkt uit cijfers die vandaag op de Staat van het MKB zijn gepubliceerd.

In de handel gingen in het eerste kwartaal de meeste MKB-bedrijven failliet: 201, gelijk aan het aantal dat in het vierde kwartaal vorig jaar failliet ging. In de detailhandel daalde het aantal MKB-faillissementen met 16 procent. De groothandel daarentegen gaf een stijging te zien van 3,3 procent. Bij de MKB-faillissementen in de handel waren in het eerste kwartaal in totaal 1165 werkzame personen betrokken, ruim een verdubbeling vergeleken met het laatste kwartaal van vorig jaar toen 574 personen in deze bedrijfstak geraakt werden door een faillissement.
Bedrijfstakken waar het aantal faillissementen in het eerste kwartaal afnam, zijn o.m. de industrie (-21 procent), de bouw (-5 procent) en de informatie- en communicatiesector (-20,5 procent). In het MKB van de financiële dienstverlening steeg het aantal faillissementen echter met ruim 11 procent naar in totaal 106. Ook in onder andere de specialistische zakelijke dienstverlening (+20,3 procent) en de gezondheids- en welzijnszorg (+14,3 procent) steeg het aantal faillissementen onder het MKB.

Bekijk de nieuwe cijfers

Het economisch beeld van het MKB is in het eerste kwartaal van dit jaar in vergelijking met het vierde kwartaal vorig jaar licht verbeterd. Aan het begin van het eerste kwartaal lieten vijf van de twaalf beeldbepalende indicatoren een toename zien en staan in het groene kwadrant van de MKB-conjunctuurklok. Deze lichte verbetering volgt op de duidelijke verslechtering die zich in het laatste kwartaal van vorig jaar aftekende toen tien van de twaalf beeldbepalende indicatoren een afname lieten zien ten opzichte van het voorgaande kwartaal en in het oranje kwadrant belandden. Aan het begin van het vierde kwartaal vorig jaar stonden in totaal slechts twee indicatoren in het groene kwadrant.

Indicatoren die zich in het oranje of groene kwadrant bevinden hebben een ontwikkeling boven hun trendniveau waarbij groen vergeleken met het vorige kwartaal wijst op een toename en oranje op een afname van de indicator.

Laat de MKB-klok zelf lopen of filter op indicatoren

Meerderheid reële indicatoren verbeterd

De meeste reële conjunctuurindicatoren in de MKB-conjunctuurklok hebben zich verbeterd en staan daardoor begin eerste kwartaal in het groene kwadrant. Verbetering trad op bij de binnenlandse consumptie, aankopen van duurzame goederen, MKB-omzet en het aantal faillissementen onder het MKB. De enige twee reële indicatoren die begin eerste kwartaal een negatieve ontwikkeling lieten zien waren het BBP en het aantal vacatures in het MKB.

Vijf van de zes MKB-stemmingsindicatoren lager

Vijf van de zes stemmingsindicatoren in de MKB-conjunctuurklok (economische ontwikkeling, financiële vertrouwen onder MKB’ers, MKB-ondernemersvertrouwen, MKB-exportindicator en de onder consumenten gemeten consumptie-indicator) zijn begin eerste kwartaal verder afgenomen en blijven daardoor in het oranje kwadrant. De vacature-indicator is de enige stemmingsindicator die in het begin van het eerste kwartaal in vergelijking met begin van het vierde kwartaal een verbetering liet zien en daarmee in het groene kwadrant terugkeert. In het derde kwartaal waren nog twee stemmingsindicatoren positief: de MKB-exportindicator en de MKB-vacature indicator.

MKB-klok toegelicht

De MKB-conjunctuurklok is door het CBS ontwikkeld in het kader van het programma De Staat van het MKB in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. Begin mei 2017 werd de MKB-conjunctuurklok voor het eerst gepubliceerd. De update voor het tweede kwartaal van 2019 wordt begin juni 2019 verwacht.

MKB-ondernemers zijn aan het begin van het eerste kwartaal iets minder positief gestemd. Het ondernemersvertrouwen, de stemmingsindicator van ondernemend Nederland, daalde voor het MKB van 11,8 naar 11,2. Het ondernemersvertrouwen in het gehele bedrijfsleven daalde van 13,4 naar 10,6. Het verschil komt dus grotendeels voort uit minder optimistische sentimenten in het grootbedrijf.

Het MKB-ondernemersvertrouwen daalt nu voor het vierde kwartaal op rij. Het vertrouwen is gelijk aan het gemiddelde sinds de start van de meting in 2015. In het eerste kwartaal van 2015 bereikte het MKB-ondernemersvertrouwen de laagste waarde (3,7) tot nu toe en in het eerste kwartaal van 2018 werd de hoogste waarde bereikt: 19,6. Het vertrouwen in het kleinbedrijf is met 10,8 iets groter dan in het gehele bedrijfsleven.

Vertrouwen het grootst in het MKB van de bouw

In het MKB van de bouw is het vertrouwen het grootst van alle bedrijfstakken: 27,7. Ook in de horeca, informatie en communicatie en zakelijke dienstverlening is het vertrouwen van MKB-ers bovengemiddeld. In de handel is het MKB-ondernemersvertrouwen in het eerste kwartaal het meest gedaald ten opzichte van het vierde kwartaal van 2018.

Samenstelling ondernemersvertrouwen

Het MKB-ondernemersvertrouwen geeft de stemming van Nederlandse MKB-ondernemers weer. Per bedrijfstak wordt het ondernemersvertrouwen samengesteld op basis van vragen over recente ontwikkelingen en verwachtingen van de ondernemers zoals bijvoorbeeld de omzetontwikkeling. Deze vragen worden gesteld in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN).
Het ondernemersvertrouwen Nederland wordt vervolgens samengesteld uit een gewogen gemiddelde van het vertrouwen per bedrijfstak. Het ondernemersvertrouwen geeft een indicatie van de richting waarin de Nederlandse economie zich naar verwachting zal ontwikkelen.

De nieuwste resultaten van de Conjunctuur Enquête Nederland voor het MKB zijn beschikbaar in MKB-StatLine, net als het MKB-Ondernemersvertrouwen.

Begin 2019 telde Nederland ruim 1,75 miljoen MKB-bedrijven. Dit is een toename van 600 duizend bedrijven (52,1 procent) vergeleken begin 2009. Het aantal eenmansbedrijven nam in tien jaar tijd met 77,8 procent toe tot 1,4 miljoen. Deze nieuwe bedrijfscijfers zijn vandaag op MKB-StatLine gepubliceerd.

Het totaal aantal bedrijven in Nederland bestond begin eerste kwartaal van dit jaar voor 99,8 procent uit MKB-bedrijven. Het aandeel van het kleinbedrijf stond op 99,2 procent, het middenbedrijf op 0,7 procent. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2018 is het aantal MKB-bedrijven begin 2019 met 89 duizend gestegen.

Het totaal aantal grootbedrijven steeg vergeleken met het eerste kwartaal van 2018 met 1,8 procent naar bijna 3200, bijna 0,2 procent van de totale bedrijfspopulatie in Nederland. In tien jaar tijd is het aantal grootbedrijven met 3,6 procent toegenomen.

Bedrijfssectoren met bovengemiddelde groei

De sectoren met de hoogste groei van het aantal MKB-bedrijven in de afgelopen tien jaar zijn de gezondheids- en welzijnszorg (+199,7 procent) en het onderwijs (+177,7 procent). Eveneens bovengemiddeld groeide het aantal MKB-bedrijven in de specialistische zakelijke dienstverlening (+70,4 procent), de informatie- en communicatiesector (+69,2 procent) en de verhuur en overige zakelijke diensten (+59,8 procent).

Naar de nieuwe cijfers:
Aantal bedrijven naar bedrijfstak
Aantal bedrijven naar bedrijfsgrootte en rechtsvorm

In 2018 zijn er in het MKB 2818 bedrijven failliet verklaard. Dit is 6,6 procent minder dan in 2017 toen 3018 bedrijven failliet gingen. In 2013, tijdens de financieel-economische crisis, bereikte het aantal faillissementen in het MKB een recordniveau. In dat jaar gingen 7825 bedrijven failliet.

De helft van het aantal MKB-faillissementen in 2018 betrof bedrijven met één werkzame persoon. Het aandeel van bedrijven met twee tot tien werkzame personen bedroeg 38 procent. Het laagst (1,5 procent) was het aandeel van het middenbedrijf (50-250 werkzame personen). Het middenbedrijf was overigens wel de enige subgroep waar het aantal faillissementen in 2018 hoger was dan in 2017 (+21 procent).

Gemiddelde bedrijfsleeftijd bij MKB-faillissementen afgenomen

De gemiddelde leeftijd van de in 2018 failliet verklaarde MKB-bedrijven was 9,5 jaar. In 2013 toen een recordaantal MKB-bedrijven failliet ging, was de gemiddelde leeftijd op de datum van faillissement 12 jaar.

Kleinere MKB-bedrijven gingen in 2018 op gemiddeld jongere leeftijd failliet dan grotere  MKB-bedrijven. Failliete bedrijven met 1 werkzame persoon waren in 2018 gemiddeld 8,3 jaar oud en bedrijven met 50 tot 250 werkzame personen waren op het moment van faillissement ruim twee keer zo oud: 18,7 jaar. In 2018 gingen 863 MKB-bedrijven van tien jaar of ouder failliet, ruim 30 procent van het totaal aantal MKB-faillissementen in dat jaar. Bedrijven van drie tot vijf jaar oud vormden in 2018 de kleinste groep van failliete bedrijven (18,9 procent).

Aantal werkzame personen betrokken bij faillissement gestegen

Bij de MKB-bedrijven in de business economy die in 2018 failliet gingen werkten in totaal ruim 15 duizend personen. Vergeleken met 2017 steeg hiermee het aantal werkzame personen dat betrokken is bij een faillissement met 6,4 procent.

De cijfers in dit bericht zijn voorlopig en kunnen nog worden bijgesteld.

Bekijk de cijfers op MKB-StatLine