Nieuws – Page 6 – CBS Staat van het MKB

Update cijfers omzetstijgers en -dalers

Op MKB-Statline zijn nieuwe cijfers over het aantal bedrijven met een stijgende en dalende omzet gepubliceerd. Deze zijn nu up-to-date tot en met het tweede kwartaal van 2023. De cijfers geven aan bij welk percentage van de ondernemers de omzet is gestegen, dan wel gedaald ten opzichte van hetzelfde kwartaal in het voorgaande jaar. Er kan worden ingezoomd op verschillende grootteklassen en branches binnen het MKB.

Een meerderheid van de bedrijven zag de omzet stijgen in het tweede kwartaal van 2023 ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. In de horeca lag dat percentage het hoogst met 64 procent, waarvan 27 procent een snelle stijger was. Een snelle stijger of daler is een bedrijf met meer dan 20 procent omzetgroei of -krimp.
Het percentage bedrijven met een snelle omzetstijging was bij het merendeel van de bedrijfstakken en grootteklassen hoger dan het percentage bedrijven dat de omzet snel zag dalen. Het percentage bedrijven met een snelle stijging lag met 34 procent onder andere hoog in de bouwnijverheid.

Bekijk de tabel over omzet stijgers-dalers

Economisch beeld MKB: boven de trend en dalend

Het economisch beeld van het midden- en kleinbedrijf (mkb) is aan het begin van het derde kwartaal van 2023 boven de trend en dalend. Daarmee staat de mkb-barometer dit kwartaal op “licht bewolkt”. In totaal lagen acht van de twaalf conjunctuurindicatoren boven de langjarige trend, hetzelfde aantal als in het voorgaande kwartaal. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de mkb-conjunctuurklok.

De mkb-conjunctuurklok toont de stand en het verloop van de conjunctuur voor het mkb. De twaalf conjunctuurindicatoren van het mkb worden onderverdeeld in zes stemmingsindicatoren (gemeten bij de mkb-ondernemers) en zes reële economische indicatoren. Stemmingsindicatoren zijn bijvoorbeeld het financieel vertrouwen en het ondernemersvertrouwen. Reële economische indicatoren zijn onder andere het bbp, de omzet en de vacatures.

Dalende trend in conjunctuurbeeld MKB

De MKBarometer geeft het conjunctuurbeeld voor het mkb weer in één lijn. Halverwege 2022 werd de recente piek van de opleving na de coronacrisis bereikt. Sindsdien is er sprake van een dalende trend in de lijn. Ook in het derde kwartaal van 2023 liet het conjunctuurbeeld voor het mkb een daling zien ten opzichte van een kwartaal eerder. Begin derde kwartaal 2023 gingen zeven indicatoren achteruit. Het conjunctuurbeeld is op dit moment nog wel positiever dan het langjarige gemiddelde.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

De conjunctuurklok is verdeeld in vier kwadranten. In de bovenste twee kwadranten staan de indicatoren hoger dan hun trendniveau. In de onderste twee kwadranten staan de indicatoren onder hun trendniveau. De twee kwadranten aan de rechterkant geven een verbetering ten opzichte van het voorgaande kwartaal aan. De twee kwadranten aan de linkerkant een neergang. Het meest positieve kwadrant (rechtsboven) wordt aangegeven met een zonnetje en het meest negatieve kwadrant (linksonder) met een regenbui. De tussenliggende kwadranten worden aangegeven met een wolk voor de zon.

Bekijk de MKBarometer

Daling in openstaande vacatures in het MKB en grootbedrijf in het 2e kwartaal van 2023

Aan het eind van het tweede kwartaal van 2023 telde het midden- en kleinbedrijf (mkb) 230 duizend openstaande vacatures en het grootbedrijf 211 duizend openstaande vacatures. Dit zijn dalingen in aantallen openstaande vacatures van respectievelijk 12 en 3 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2022. Dit meldt het CBS op de Staat van het MKB.

De daling in het aantal openstaande vacatures was zichtbaar in vrijwel alle bedrijfstakken in het mkb, zowel in het microbedrijf (0 tot 10 werknemers) als kleinbedrijf (10 tot 50 werknemers).
In het mkb zijn de grootste dalingen zichtbaar in de brede bedrijfstak Business Economy met een daling van 30 duizend ten opzichte van 216 duizend in hetzelfde kwartaal in 2022. Cultuur, recreatie, overige diensten was de enige bedrijfstak binnen het mkb waar het aantal openstaande vacatures steeg. De stijging bedroeg 200 ten opzichte van 11 duizend in hetzelfde kwartaal in 2022.
Bij het grootbedrijf was er een wisselend beeld te zien, met dalingen in de Business Economy, en stijgingen in de bedrijfstakken Bouwnijverheid en Overheid en zorg.

Bekijk hier de cijfers over de vacatures in het mkb.

Record aantal bedrijfsoprichtingen tweede kwartaal 2023

In het tweede kwartaal van 2023 werden bijna 6 duizend mkb-bedrijven opgericht. Dit is het hoogst aantal oprichtingen sinds het begin van de meting in 2007. Er werden in het tweede kwartaal van 2023 ruim 29 duizend bedrijven opgeheven. Dit is een lichte toename van 355 opgeheven bedrijven ten opzichte van het vergelijkbare kwartaal in het voorgaande jaar. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op de Staat van het mkb*.

Het merendeel van de oprichtingen en opheffingen bestond uit bedrijven met 1 werkzame persoon. Van het totale aantal oprichtingen was dat 93 procent. Van het totale aantal opheffingen was 86 procent een bedrijf met 1 werkzame persoon
De meeste oprichtingen in het mkb betroffen bedrijven in de bedrijfstak specialistische zakelijke dienstverlening (bijna 13 duizend). Ook in de handel werden er in het tweede kwartaal 2023 relatief veel bedrijven opgericht (ongeveer 8.5 duizend).
In de bedrijfstak specialistische zakelijke diensten vonden de meeste opheffingen plaats (ruim 5 duizend). Vergeleken met het hetzelfde kwartaal van het voorgaande jaar is dit een lichte daling van 1 procent.

*op basis van voorlopige cijfers

Bekijk hier de cijfers over de oprichtingen en opheffingen in het mkb.

Afname MKB-werkgevers in periode 2019-2022

In 2022 hebben nagenoeg 155 duizend werkgevers in het midden- en klein bedrijf (mkb; met 0 tot 250 werkzame personen), hun personeelsbestand zien krimpen ten opzichte van 2019. Ruim 125 duizend mkb-werkgevers, daarentegen, zagen een groei in het aantal werknemers vergeleken met drie jaar geleden. Dit meldt het CBS op Staat van het MKB StatLine.

In de bedrijfstakken handel, horeca en zakelijke dienstverlening was een vergelijkbare dynamiek te zien, waarbij het aantal mkb-werkgevers met een afname in het personeelsbestand groter was dan het aantal mkb-werkgevers met een toename in het aantal werknemers.
Bij nagenoeg 36 duizend mkb-bedrijven in de bedrijfstak handel was er in 2022 sprake van afname in het aantal werknemers ten opzichte van drie jaar geleden. Van een toename was sprake bij ruim 30 duizend mkb-bedrijven. Ruim 7 duizend mkb-bedrijven in de bedrijfstak handel die in 2019 geen personeel in dienst hadden, waren in 2022 wel mkb-werkgevers met personeel in dienst.
In de bedrijfstak informatie en communicatie is de groei en krimp in werkgeverschap met bijna 6 duizend mkb-werkgevers nagenoeg gelijk gebleven. Wel waren er bijna 2 duizend nieuwe mkb-werkgevers in 2022 ten opzichte van drie jaar geleden.

Faillissementen gestegen in het tweede kwartaal 2023

In het tweede kwartaal van 2023 werden 627 mkb-bedrijven failliet verklaard binnen het niet-financiële bedrijfsleven. Daarmee is het aantal faillissementen gestegen met iets meer dan 61 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar toen er 389 mkb-bedrijven failliet werden verklaard. Het aantal faillissementen komt langzaam op het niveau van voor het uitbreken van corona. Dit meldt het CBS op de Staat van het mkb en op MKB-Statline.

De meeste faillissementen vonden plaats bij bedrijven met 1 werkzame persoon, gevolgd door bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen. Bij bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen nam het aantal faillissementen in absolute zin het meeste toe ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
Relatief gezien was de stijging van het aantal faillissementen het hoogst bij bedrijven met 50 tot 250 werkzame personen, van 5 faillissementen in het tweede kwartaal van 2022 naar 18 faillissementen in het tweede kwartaal van 2023. Ook bij bedrijven met 10 tot 50 werkzame personen steeg het aantal faillissementen relatief gezien sterk, van 44 naar 80.
32 procent van de faillissementen in het eerste kwartaal van 2023 betrof een bedrijf tussen de 5 en 10 jaar oud, daar was de toename ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder ook het grootst. Ruim 28 procent van de faillissementen betrof een bedrijf van 10 jaar of ouder.

MKB investeringen in 2021 toegenomen

De investeringen in materiële vaste activa door het midden en kleinbedrijf van het niet-financiële bedrijfsleven nam in 2021 met 1,6 procent toe naar 36 miljard euro. Het middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) heeft in 2021 voor 19 miljard euro in materiële vaste activa geïnvesteerd. Dit is een toename van 3,7 procent ten opzichte van 2020. Het kleinbedrijf (tot 50 werkzame personen) investeerde in 2021 minder dan in 2020. De afname bedroeg 0,7 procent.

In 2021 was het mkb goed voor 56 procent van de totale investeringen in materiële activa. In 2020 was dit aandeel 57 procent.
In vergelijking met 2020 investeerde het mkb in 2021 vooral meer in computerapparatuur, machines en installaties, vervoermiddelen en overige vaste activa.
Alleen de investeringen in bedrijfsgebouwen door het mkb was in 2021 lager dan een jaar eerder. Wel maakten de investeringen in bedrijfsgebouwen het grootste deel (32 procent) uit van de totale mkb-investeringen.
53 procent van de investeringen door het mkb kwam in 2021 voor rekening van het middenbedrijf.
Het middenbedrijf investeerde ten opzichte van het kleinbedrijf in 2021 naar verhouding meer in machines en installaties. Het kleinbedrijf investeerde naar verhouding meer in vervoermiddelen.

Bekijk de cijfers over investeringen op MKB StatLine

Economisch beeld mkb licht verslechterd in tweede kwartaal 2023

Het economisch beeld van het midden- en kleinbedrijf (mkb) is aan het begin van het tweede kwartaal van 2023 licht verslechterd in vergelijking met het eerste kwartaal van 2023. Daarmee staat de mkb-barometer dit kwartaal op “licht bewolkt”. In totaal lagen acht van de twaalf conjunctuurindicatoren boven de langjarige trend, hetzelfde aantal als in het voorgaande kwartaal. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de mkb-conjunctuurklok.

Dalende trend in conjunctuurbeeld MKB

De MKBarometer geeft het conjunctuurbeeld voor het mkb weer in één lijn. Halverwege 2022 werd de recente piek van de opleving na de coronacrisis bereikt. Sindsdien is er sprake van een dalende trend in de lijn. Ook in het tweede kwartaal van 2023 verslechterde het conjunctuurbeeld voor het mkb ten opzichte van een kwartaal eerder. Het conjunctuurbeeld is op dit moment nog wel positiever dan het langjarige gemiddelde.

Merendeel stemmingsindicatoren gingen achteruit

Begin tweede kwartaal 2023 gingen vier van de zes stemmingsindicatoren achteruit ten opzichte van een kwartaal eerder. Met name de stemming in het mkb over de export, de economische ontwikkeling en het financiële vertrouwen daalden en bevinden zich onder de langjarige trend. De stemming over de vacatures in het mkb daalde ook ten opzichte van een kwartaal eerder maar bevindt zich nog wel boven de langjarige trend.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

Mkb bedrijven hebben 20 duizend meer openstaande vacatures dan het grootbedrijf

Aan het eind van het eerste kwartaal 2023 stonden er ruim zo’n 227 duizend vacatures open in het midden- en kleinbedrijf (mkb). Dat waren er op dat moment ruim 20 duizend meer dan in het grootbedrijf waar 206 duizend vacatures opstonden. Het aantal openstaande vacatures nam in het mkb met bijna 9 procent af ten opzichte van het eerste kwartaal in 2022. Terwijl in het grootbedrijf in dezelfde periode het aantal openstaande vacatures steeg met 3,5 procent. Dit meldt het CBS op De Staat van het MKB.

De afname was in het middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) met ruim 3 procent het kleinst. In het microbedrijf (0-10 werkzame personen) was de daling 7,5 procent en in het kleinbedrijf (10-50 werkzame personen) was de afname groter met ruim 11 procent. Het grootbedrijf laat een stijging van het aantal openstaande vacatures zien van 3,5 procent gemeten over dezelfde periode van het voorgaande jaar. De stijging in het grootbedrijf komt voornamelijk omdat meer bedrijven in 2023, door personeelsgroei in grootteklasse zijn gestegen.

Afname van openstaande vacatures in mkb breed zichtbaar
Diverse sectoren laten in het eerste kwartaal van 2023 een daling van het aantal openstaande vacatures ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2022 zien. In de Business Economy zijn er bijna 24 duizend openstaande vacatures minder, welke onder te verdelen zijn in onder andere handel, vervoer en horeca (bijna 14 duizend), gevolgd door zakelijke dienstverlening (ruim 3 duizend) en nijverheid en energie (bijna 3 duizend).

Stijging vacatures in grootbedrijf gedreven door overheid en zorg
De stijging van het aantal openstaande vacatures in het grootbedrijf is vooral zichtbaar bij de overheid en de zorg waar de openstaande vacatures stegen met ruim 11 duizend. Het aantal openstaande vacatures in het grootbedrijf daalde juist in sommige andere sectoren, zoals handel (bijna 4 duizend) en cultuur, recreatie en overige diensten (0,1 duizend).

Bekijk hier de cijfers over de openstaande vacatures in het mkb.

Ondernemersvertrouwen mkb nagenoeg ongewijzigd

Het mkb-ondernemersvertrouwen was aan het begin van het tweede kwartaal 2023 nagenoeg gelijk aan een kwartaal eerder. Binnen de bedrijfstakken zijn wel verschillen te zien, zo nam het vertrouwen in de horeca toe terwijl het in de bouw juist afnam. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op de Staat van het mkb. De gegevens voor dit onderzoek zijn begin april 2023 verzameld en beschikbaar via MKB-Statline.

Het mkb-ondernemersvertrouwen kwam aan het begin van het tweede kwartaal 2023 uit op 5,1. Dit is nagenoeg hetzelfde als een kwartaal eerder toen het cijfer op 5,0 uitkwam. Destijds was het vertrouwen weer positief nadat het eind 2022 licht negatief was geworden. Het ondernemersvertrouwen voor het mkb ligt iets lager dan het totale cijfer die dit kwartaal op 7,5 uitkwam.
Binnen de bedrijfstakken nam het mkb-ondernemersvertrouwen het sterkst toe bij de horeca. Ook bij de handel en verhuur en handel van onroerend goed nam het vertrouwen toe, al is het cijfer bij de laatstgenoemde nog wel negatief. Binnen de vervoer en opslag en de bouw nam het vertrouwen juist af ten opzichte van een kwartaal eerder.
Zowel voor het kleinbedrijf als het middenbedrijf zijn de verwachtingen van ondernemers over het economisch klimaat per saldo negatief. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder ligt het saldo voor het kleinbedrijf ongeveer op hetzelfde niveau. Bij het middenbedrijf is het saldo verbeterd maar nog wel steeds negatief.
Per saldo verwachten mkb-ondernemers nog steeds dat de prijzen de komende periode zullen stijgen. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder ligt het saldo wel een stuk lager. Destijds lag het saldo bijna op 50 procent, dit kwartaal ligt het saldo voor zowel het kleinbedrijf als het middenbedrijf net onder de 20 procent