Author: Janine Huisman

Aan het eind van het vierde kwartaal 2020 stonden er zo’n 112 duizend vacatures open in het midden- en kleinbedrijf (MKB). Dat was op dat moment iets meer dan de helft van het totaal aantal vacatures in Nederland. Het aantal openstaande vacatures nam met bijna 2 procent af in vergelijking met een kwartaal eerder, toen stonden er ruim 113 duizend vacatures open. Daarmee is het aantal openstaande vacatures ruim 35 procent minder dan aan het eind van het vierde kwartaal 2019, toen stonden er bijna 147 duizend vacatures open in het MKB. Dit meldt het CBS op De Staat van het MKB.

De afname van het aantal vacatures is vooral zichtbaar in het kleinbedrijf (minder dan 50 werkzame personen). Daar nam het aantal openstaande vacatures ten opzichte van het voorgaande kwartaal af met ruim 3 procent naar 72,3 duizend vacatures. Daarentegen steeg het aantal vacatures in het middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) met ruim 1 procent tot 39,2 duizend. Hiermee kwam het totaal aantal openstaande vacatures in het MKB aan het einde van het vierde kwartaal uit op 111,5 duizend, 2 procent minder dan in het derde kwartaal van 2020 (113,4 duizend). Het MKB sluit 2020 daarmee af met ruim 35 procent minder vacatures dan het jaar ervoor (146,8 duizend).

Aantal openstaande vacatures daalt het meest in de handel

Drie bedrijfstakken lieten een afname zien in het aantal vacatures in het vierde kwartaal van 2020 in vergelijking met het kwartaal ervoor. In de handel nam het aantal MKB-vacatures procentueel het meeste af met 1 procent. In de gezondheids- en welzijnszorg nam het aantal MKB vacatures af met 0,8 procent, in cultuur, recreatie en overige diensten met 0,3 procent.

Toename in aantal openstaande vacatures het grootst in de bouwnijverheid

In de bouwnijverheid nam het aantal vacatures procentueel het sterkst toe, met 1,4 procent naar 11,6 duizend. In de bedrijfstakken zakelijke dienstverlening en industrie nam het aantal MKB vacatures met respectievelijk 0,5 en 0,4 procent toe naar 24 duizend en 11,1 duizend.

Het MKB-ondernemersvertrouwen voor het vierde kwartaal is voorafgaand aan de gedeeltelijke lockdown medio oktober, en na een toename in het derde kwartaal, verder teruggeveerd tot -5,1. Het ondernemersvertrouwen, de stemmingsindicator van ondernemend Nederland, is toegenomen door hogere omzetten en een gunstiger economisch klimaat in het derde kwartaal. Voor de verwachtingen voor het vierde kwartaal overheerst het pessimisme. De gegevens voor dit onderzoek zijn begin oktober 2020 verzameld, grotendeels voorafgaand aan de aangescherpte coronamaatregelen.

Het ondernemersvertrouwen aan het begin van het vierde kwartaal 2020 is beter dan in de twee voorgaande kwartalen. In het tweede kwartaal lag het vertrouwen onder MKB-ondernemers op het historisch lage niveau van -31,2. In het derde kwartaal verbeterde dit naar -15,3 en in het vierde kwartaal naar -5,1. Het vertrouwen bij bedrijven tot 50 werkzame personen ligt daar iets onder en verbetert van -18,0 in het derde kwartaal naar -7,7 in het vierde kwartaal.

MKB-ondernemersvertrouwen het laagst in de horeca

In het vierde kwartaal van 2020 zijn enkel de MKB-sectoren bouwnijverheid en handel positief gestemd. In de overige sectoren is het vertrouwen negatief. Dit is een verbetering ten opzichte van het derde kwartaal toen in alle sectoren het vertrouwen van MKB-ondernemers negatief was.

Het positieve MKB-ondernemersvertrouwen in de bouwnijverheid en handel komt door het middenbedrijf. Het vertrouwen bij bedrijven tot 50 werkzame personen is in de bouwnijverheid en handel nog wel negatief.

Het MKB-ondernemersvertrouwen is net als in het derde kwartaal het laagst in de horeca. In het vierde kwartaal 2020 is dat -32,1. In het derde kwartaal was dit nog -51,1.Vooral een sterk verbeterde omzetrealisatie en economisch klimaat liggen hieraan ten grondslag. Een meerderheid van de ondernemers verwacht echter voor het vierde kwartaal een omzetdaling.

Samenstelling ondernemersvertrouwen

Het MKB-ondernemersvertrouwen geeft de stemming van Nederlandse MKB-ondernemers weer. Per bedrijfstak wordt het ondernemersvertrouwen samengesteld op basis van vragen over recente ontwikkelingen en verwachtingen van de ondernemers zoals bijvoorbeeld de omzetontwikkeling. Deze vragen worden gesteld in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN).

Het ondernemersvertrouwen Nederland wordt vervolgens samengesteld uit een gewogen gemiddelde van het vertrouwen per bedrijfstak. Het ondernemersvertrouwen geeft een indicatie van de richting waarin de Nederlandse economie zich naar verwachting zal ontwikkelen.

De nieuwste resultaten van de Conjunctuur Enquête Nederland voor het MKB zijn beschikbaar in MKB-StatLine, net als het MKB-Ondernemersvertrouwen.

In het derde kwartaal van 2020 zijn in totaal 520 bedrijven failliet verklaard. Dat zijn 231 faillissementen minder dan in dezelfde periode van vorig jaar. Bij de faillissementen in het derde kwartaal van 2020 waren 3 576 werkzame personen betrokken. Bijna 27 procent van de failliet verklaarde bedrijven bestond langer dan 10 jaar. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op de Staat van het MKB.

Het aantal faillissementen per kwartaal was in de laatste 10 jaar niet eerder zo laag. In het tweede kwartaal van 2013 gingen de meeste MKB-failliet, namelijk 2 080. In de kwartalen daarop daalde het aantal faillissementen gestaag tot 686 in het vierde kwartaal van 2017. Daarna schommelde het aantal faillissementen, maar kwam niet boven de 800 uit. Wegens de ingrijpende maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus heeft het kabinet een noodpakket voor economie en banen opgezet om bedrijven zoveel mogelijk te ondersteunen.

Grootste aantal faillissementen bij bedrijven met 1 werkzaam persoon

Bijna 54 procent van de faillissementen (279) in het derde kwartaal van 2020 betrof een bedrijf met 1 werkzaam persoon. Van de bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen werden 169 bedrijven failliet verklaard. Verder gingen er 55 bedrijven in de bedrijfsgrootte 10 tot 50 werkzame personen en 17 bedrijven in de bedrijfsgrootte 50 tot 250 werkzame personen failliet. In totaal werkten er 3 576 werkzame personen bij de failliet verklaarde bedrijven.

Meeste faillissementen in de handel

Van alle onderscheiden branches vielen de meeste faillissementen (137) in het derde kwartaal van 2020, net als het kwartaal daarvoor, in de handel. Daarvan betroffen 63 een bedrijf in de detailhandel (niet in auto’s) en 58 een bedrijf in de groothandel.

Ook in de bouwnijverheid vielen net als vorig kwartaal relatief veel faillissementen. In het derde kwartaal van 2020 waren dat er 93 tegen 117 het kwartaal ervoor. In de horeca vielen er in totaal 47 faillissementen. Dat is minder dan de helft van de 111 faillissementen die in het tweede kwartaal in die branche vielen.

Bijna 27 procent failliete bedrijven bestond al langer dan 10 jaar

Van de failliet verklaarde bedrijven bestond bijna 27 procent al langer dan 10 jaar. Dat waren 140 bedrijven. De gemiddelde leeftijd van de bedrijven die in het derde kwartaal van 2020 failliet gingen, was 9,5 jaar.

Van de bedrijven jonger dan 3 jaar gingen er 137 failliet in het derde kwartaal van 2020. Dat is ruim 26 procent van het totaal aantal faillissementen in het derde kwartaal. Van de bedrijven tussen de 3 en 5 jaar gingen er 102 failliet en van de bedrijven tussen de 5 en 10 jaar 101.

Bekijk de cijfers over bedrijfsleeftijd, bedrijfstak en bedrijfsgrootte van de failliet verklaarde bedrijven

De stemming onder MKB-ondernemers is aan het begin van het derde kwartaal 2020 -15,3. Dit is een verbetering ten opzichte van het vorige kwartaal. Toen bereikte het MKB-ondernemersvertrouwen door de coronacrisis een ongekend laag niveau van -31,3.

Het ondernemersvertrouwen was in het derde kwartaal 2020 voor het hele bedrijfsleven -19,3. In het MKB zijn ondernemers dus minder negatief gestemd dan in het grootbedrijf. Het vertrouwen bij bedrijven tot 50 werkzame personen is met -18 minder dan in het hele MKB.

MKB-ondernemers in de horeca meest negatief

In alle sectoren zijn MKB-ondernemers negatief gestemd. Onder MKB-ondernemers in de horecasector was begin derde kwartaal het vertrouwen het laagst: -51,1. Aan het begin van het tweede kwartaal was in deze sector het vertrouwen ook al het laagst, namelijk -86,4. Deze sector is tevens de sector die de grootste verbetering in ondernemersvertrouwen laat zien, met 35,3 punten.

Het minst negatief zijn MKB-ondernemers in de bouwnijverheid (-4,4). De kleinste verbetering in ondernemersvertrouwen vond plaats in de informatie en communicatiesector. Het ondernemersvertrouwen verbeterde in die sector met 3,9 punten naar -17,7.

Samenstelling ondernemersvertrouwen

Het MKB-ondernemersvertrouwen geeft de stemming van Nederlandse MKB-ondernemers weer. Per bedrijfstak wordt het ondernemersvertrouwen samengesteld op basis van vragen over recente ontwikkelingen en verwachtingen van de ondernemers zoals bijvoorbeeld de omzetontwikkeling. Deze vragen worden gesteld in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN). Het ondernemersvertrouwen Nederland wordt vervolgens samengesteld uit een gewogen gemiddelde van het vertrouwen per bedrijfstak. Het ondernemersvertrouwen geeft een indicatie van de richting waarin de Nederlandse economie zich naar verwachting zal ontwikkelen.

De nieuwste resultaten van de Conjunctuur Enquête Nederland voor het MKB zijn beschikbaar in MKB-StatLine, net als het MKB-Ondernemersvertrouwen.