Author: Jaap Jansen
“We moeten superspecialisten worden”
Jaarbericht 2018
Het Jaarbericht Staat van het MKB 2018 bevat een winstwaarschuwing voor het mkb: het gaat nu goed met veel bedrijven, maar onder de motorkap van veel bedrijven moet echt wat gebeuren om de snelle ontwikkelingen bij te houden.
Lees meer hierover in dit jaarbericht, een trendanalyse die door het Comité voor Ondernemerschap in samenwerking met het CBS en wetenschappers wordt gepubliceerd.
“Ieder kwartaal maken wij opnieuw keuzes”
Overhandiging MKB Jaarbericht 2018
Het MKB Jaarbericht 2018 wordt door het Comité voor Ondernemerschap overhandigd aan Staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken en Klimaat. Rond de overhandiging zullen op staatvanhetmkb.nl verschillende artikelen, gerelateerd aan het Jaarbericht, verschijnen.
Economisch beeld MKB licht verbeterd
Het economisch beeld van het MKB is in het derde kwartaal in vergelijking met het tweede kwartaal licht verbeterd. Aan het begin van het derde kwartaal zijn zeven van de twaalf beeldbepalende indicatoren verbeterd en staan in het groene kwadrant van de MKB-conjunctuurklok en vijf zijn afgenomen en staan in het oranje kwadrant. Aan het begin van het tweede kwartaal was de stand groen/oranje fifty/fifty. Net als in het tweede kwartaal zijn ook in het derde kwartaal vooral de reële indicatoren verbeterd, terwijl de meeste verwachtingsindicatoren iets verslechterden.
Indicatoren die zich in het oranje of groene kwadrant bevinden hebben een ontwikkeling boven hun trendniveau waarbij groen vergeleken met het vorige kwartaal wijst op een toename en oranje op een afname van de indicator.
Reële indicatoren verbeterd
De meeste reële conjunctuurindicatoren in de MKB-conjunctuurklok hebben zich in het tweede kwartaal verbeterd en handhaven zich hierdoor in het groene kwadrant. Het BBP laat in het tweede kwartaal een verbetering zien evenals de binnenlandse consumptie, de aankopen van duurzame goederen en de MKB-omzet. Verder is in het tweede kwartaal het aantal vacatures in het MKB gegroeid. Het aantal faillissementen in het MKB nam in het tweede kwartaal net als in het eerste kwartaal toe en blijft daardoor de enige reële indicator in het oranje kwadrant.
Stemmingsindicatoren overwegend lager
Vergeleken met het tweede kwartaal zijn begin derde kwartaal 2018 vier van de zes bij MKB-ondernemers gemeten stemmingsindicatoren minder positief geworden en staan daardoor in het oranje kwadrant. Zo is de economische ontwikkeling zoals MKB-ondernemers die ervaren wat afgenomen en hun financiële vertrouwen minder positief geworden. Verder daalde het MKB-ondernemersvertrouwen. De onder consumenten gemeten consumptie-indicator werd eveneens minder en ging van het groene naar het oranje kwadrant. Door verbetering van de exportverwachtingen en de gerealiseerde buitenlandse omzet ging de MKB-exportindicator van het oranje naar het groene kwadrant. De MKB vacature-indicator verbeterde ook en ging eveneens van het oranje naar het groene kwadrant.
MKB-klok toegelicht
De MKB-conjunctuurklok is door het CBS ontwikkeld in het kader van het programma De Staat van het MKB in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. Begin mei 2017 werd de MKB-conjunctuurklok voor het eerst gepubliceerd. De update voor het vierde kwartaal van 2018 wordt begin december verwacht.
Nieuwe cijfers omzetstijgers en -dalers
Op MKB-Statline zijn nieuwe cijfers over het aantal bedrijven met een stijgende en dalende omzet gepubliceerd. Deze zijn nu up-to-date tot en met het tweede kwartaal van 2018. De cijfers geven aan bij welk percentage van de ondernemers de omzet is gestegen, danwel gedaald ten opzichte van hetzelfde kwartaal in het voorgaande jaar. Er kan worden ingezoomd op verschillende grootteklassen en branches binnen het MKB.
Enkele opvallende branches hierin zijn de horeca, de bouwnijverheid en de detailhandel. In de horeca is bij 58 procent van de bedrijven de omzet toegenomen. Daartegenover staat 40 procent van de horecaondernemingen waar de omzet is afgenomen. Het verschil tussen stijgers en daler is hier dus 18 procentpunt. Ook in de bouwnijverheid is dit verschil groot met eveneens 58 procent van de bedrijven waarbij de omzet toenam tegenover 41 procent van de ondernemingen met een krimpende omzet. In de detailhandel is het verschil tussen omzetstijgers en –dalers het kleinst. Bij 50 procent van de detaillisten nam de omzet toe, terwijl deze bij 48 procent afnam.
Zie MKB StatLine voor meer cijfers over dit onderwerp
Typologie MKB in kaart gebracht
Meer dan 99 procent van alle bedrijven in Nederland behoort tot het MKB. Hét MKB bestaat daarom niet, maar is een groep van uiteenlopende soorten bedrijven. Van de kapper om de hoek tot een hoogtechnologisch internationaal opererend bedrijf. In het rapport dat vandaag is verschenen, wordt gekeken naar een typologie van het MKB die in eerder onderzoek van Panteia is ontwikkeld. Doel van het onderzoek is te verkennen of een typologie als deze meerwaarde biedt om de verschillen binnen het MKB in kaart te brengen.
De typologie bestaat uit vier typen MKB-bedrijven die duidelijk herkenbaar zijn en hun eigen kenmerkende uitdagingen kennen: bedrijven van zzp’ers, MKB met personeel, jong MKB en MKB dat aan speur- en ontwikkelingswerk (S&O) doet. Ieder type heeft dan ook een eigen economisch profiel. Ze verschillen van elkaar in aantallen bedrijven, gecreëerde werkgelegenheid en toegevoegde waarde. Ook in de mate waarin ze gebruikmaken van beleidsinstrumenten laat ieder type een ander beeld zien.
Wordt gekeken naar arbeidsproductiviteit, dan ontstaat een ander beeld. De typen verschillen niet zozeer van elkaar, maar er bestaan grote verschillen in de productiviteit van bedrijven binnen een type. Er is een grote spreiding in de arbeidsproductiviteit. Dat betekent dat ieder type koplopers en achterblijvers kent. Om deze substantiële productiviteitsverschillen in het MKB te verklaren is vervolgonderzoek nodig. Daarom wordt in de toekomst gezocht naar andere kenmerken die deze verschillen kunnen helpen verklaren. Op één kenmerk neemt dit onderzoek al wel een voorschot: de zelfstandigheid van het MKB. Verschillen in productiviteit hangen namelijk in ieder geval samen met het al dan niet onderdeel zijn van een groter en/of internationaal concern.
Links:
De Staat van het MKB 2015: in dit rapport wordt ook melding gemaakt van MKB-typologie.
Groei met name bij werkgevers in industrie
Van de werkgevers in het MKB die in 2014 al bestonden is het aantal werknemers in de periode tot 2017 bij 39 procent toegenomen. Bij 41 procent van deze werkgevers was er juist sprake van krimp in het aantal werknemers. In 2014 waren er in totaal ruim 322 duizend MKB-bedrijven met personeel in dienst. In 2017 was dat bijna 348 duizend. Dit blijkt uit cijfers van het CBS, vandaag gepubliceerd voor de Staat van het MKB.
In de industrie is het percentage MKB-werkgevers met groei in de periode 2014-2017 het hoogst. In totaal groeide bij 46 procent van de industriële werkgevers in het MKB het personeelsbestand. Met name in de chemische, metaal- en machine-industrie was bij een bovengemiddeld aantal MKB-werkgevers sprake van een groei in aantal werknemers.
In de detailhandel is het percentage werkgevers met groei van het personeelsbestand in de periode 2014-2017 met 36 procent juist het laagst van alle sectoren. Het percentage werkgevers met krimp is in deze branche juist het hoogst: 44 procent. Binnen de detailhandel zijn het met name de elektronicazaken waar veel MKB’ers krimp ervaren en weinig MKB’ers groeien.
Ook in de onroerend goed sector is het aantal MKB-werkgevers met een krimp in aantal werknemers relatief groot.
Ontwikkelingen bij starters en exporteurs ook beschikbaar
Naast de ontwikkelingen bij werkgevers uit 2014 zijn vandaag ook cijfers gepubliceerd over hoe het starters in de afgelopen jaren is vergaan. In mei zijn al cijfers over ontwikkelingen bij exporteurs gepubliceerd.
Aantal vrouwelijke MKB-ondernemers stijgt harder dan het aantal mannelijke MKB-ondernemers
Nederland telde in 2016 bijna 1,77 miljoen MKB-ondernemers. In 2015 waren dit er 1,75 miljoen. De stijging van 0,9 procent kwam vooral door een groei van het aantal vrouwelijke MKB-ondernemers. Het aantal vrouwelijke MKB-ondernemers steeg in 2016 met bijna 3 procent tot een totaal van 0,61 miljoen. Het aantal mannelijke MKB-ondernemers steeg in 2016 met 0,6 procent tot een totaal van 1,15 miljoen. Ongeveer een op de drie MKB-ondernemers was in 2016 een vrouw.
Aantal MKB-ondernemers met niet-westerse migratieachtergrond meest gestegen
Ruim 80 procent van de MKB-ondernemers had in 2016 een Nederlandse achtergrond. Vergeleken met 2015 groeide dit aantal nauwelijks (+0,8 procent). De grootste stijging deed zich in 2016 voor bij MKB-ondernemers met een niet-westerse migratieachtergrond. Hier steeg het aantal met bijna 6 procent van 151 duizend in 2015 naar 160 duizend in 2016. Het aantal MKB-ondernemers met een westerse migratieachtergrond nam in 2016 met 2,6 procent toe tot een totaal van bijna 178 duizend.
Vooral stijging van het aantal jongere MKB-ondernemers
Het aantal MBK-ondernemers van 29 jaar of jonger is in 2016 vergeleken met 2015 met 3,3 procent meer toegenomen dan het aantal MKB-ondernemers in de overige leeftijdsklassen. Het aantal MKB-ondernemers van 65 jaar of ouder steeg met 2,5 procent, de categorie van 45 tot 65 jaar met 2,2 procent, terwijl het aantal MKB-ondernemers van 30 tot 45 jaar zelfs met 0,9 procent afnam. Bijna de helft van het aantal MKB-ondernemers was in 2016 tussen de 45 en 65 jaar oud, tot de categorie 30 tot 45 jaar behoorde 31 procent van de MKB-ondernemers en de jongste (tot 30 jaar) en oudste MKB-ondernemers (65 jaar en ouder) waren elk goed voor een aandeel van 10 procent.
Nieuwe cijfers ondernemerskenmerken op MKB-Statline
Op MKB-Statline zijn nieuwe cijfers over ondernemerskenmerken gepubliceerd. De cijfers zijn nu up-to-date tot en met 2016. Er kan ingezoomd worden op verschillende grootteklassen en branches binnen het MKB.