Anna van der Meij – CBS Staat van het MKB

Economisch beeld MKB in het eerste kwartaal 2023 licht verbeterd

Het economisch beeld van het midden- en kleinbedrijf (mkb) is aan het begin van het eerste kwartaal van 2023 licht verbeterd in vergelijking met het vierde kwartaal van 2022. Daarmee staat de mkb-barometer dit kwartaal op “zonnig”. In totaal lagen acht van de twaalf conjunctuurindicatoren boven de langjarige trend, in het voorgaande kwartaal waren dit er nog zeven. De meeste indicatoren lieten een verbetering zien ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de mkb-conjunctuurklok.

De mkb-conjunctuurklok toont de stand en het verloop van de conjunctuur voor het mkb. De twaalf conjunctuurindicatoren van het mkb worden onderverdeeld in zes stemmingsindicatoren (gemeten bij de mkb-ondernemers) en zes reële economische indicatoren. Stemmingsindicatoren zijn bijvoorbeeld het financieel vertrouwen en het ondernemersvertrouwen. Reële economische indicatoren zijn onder andere het bbp, de omzet en de vacatures.

Bijna alle stemmingsindicatoren verbeterden

Begin eerste kwartaal van 2023 verbeterden vijf van de zes stemmingsindicatoren. Enkel de indicator over de consumptieontwikkeling daalde ten opzichte van het voorgaande kwartaal, de stemming hierover was opnieuw het meest negatief. De stemmingsindicatoren over het financiële vertrouwen, de exportontwikkeling en het ondernemersvertrouwen stegen en lagen boven de langjarige trend. De stemmingsindicator over de economische ontwikkeling bleef, ondanks de stijging, onder de langjarige trend.

Helft van reële indicatoren verbeterden

De consumptie-gerelateerde indicatoren ontwikkelden zich positief, zo verbeterden het consumptievolume en de aankopen van duurzame goederen. Ook de mkb-omzet liet een verbetering zien aan het begin van het eerste kwartaal van 2023. De indicatoren over de mkb-vacatures en de mkb-faillissementen verslechterden juist. Zo zakte de indicator over mkb-vacatures aan het begin van het eerste kwartaal van 2023 onder de langjarige trend. Ook de indicator over duurzame consumptie lag, ondanks de verbetering ten opzichte van het voorgaande kwartaal, onder de langjarige trend.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

De conjunctuurklok is verdeeld in vier kwadranten. In de bovenste twee kwadranten staan de indicatoren hoger dan hun trendniveau. In de onderste twee kwadranten staan de indicatoren onder hun trendniveau. De twee kwadranten aan de rechterkant geven een verbetering ten opzichte van het voorgaande kwartaal aan. De twee kwadranten aan de linkerkant een verslechtering. Het meest positieve kwadrant (rechtsboven) wordt aangegeven met een zonnetje en het meest negatieve kwadrant (linksonder) met een regenbui. De tussenliggende kwadranten worden aangegeven met een wolk voor de zon.

Bekijk het Conjunctuurdashboard

Economisch beeld MKB in het vierde kwartaal 2022 verder verslechterd

Het economisch beeld van het midden- en kleinbedrijf (mkb) is aan het begin van het vierde kwartaal van 2022 verslechterd in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Daarmee staat de mkb-barometer dit kwartaal op “bewolkt”, toch is er nog geen sprake van laag conjunctuur. In totaal lagen zeven van de twaalf conjunctuurindicatoren boven de langjarige trend, in het voorgaande kwartaal waren dit er nog negen. De meeste indicatoren daalden in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Enkel de mkb-omzet en het volume van de consumptie lieten een verbetering zien. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de mkb-conjunctuurklok.

De mkb-conjunctuurklok toont de stand en het verloop van de conjunctuur voor het mkb. De twaalf conjunctuurindicatoren van het midden- en kleinbedrijf (mkb) worden onderverdeeld in zes stemmingsindicatoren (gemeten bij de mkb-ondernemers) en zes reële economische indicatoren. Stemmingsindicatoren zijn bijvoorbeeld het financieel vertrouwen en het ondernemersvertrouwen. Reële economische indicatoren zijn onder andere het bbp, de omzet en de vacatures.

Bijna alle stemmingsindicatoren verslechterden

Begin vierde kwartaal van 2022 verslechterden vijf van de zes stemmingsindicatoren ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Enkel de indicator over de consumptieontwikkeling bleef gelijk, de stemming hierover was opnieuw het meest negatief. De stemmingsindicatoren over het financiële vertrouwen, de exportontwikkeling en economische ontwikkelingen daalden en lagen onder de langjarige trend. De stemmingsindicatoren over het ondernemersvertrouwen en de vacatures bleven, ondanks de daling, boven de langjarige trend.

Helft van reële indicatoren verslechterden

De indicatoren over het BBP en de vacatures verslechterden aan het begin van het vierde kwartaal van 2022, terwijl deze indicatoren een kwartaal eerder nog verbeterden. Ook de reële indicator over duurzame consumptie verslechterde en lag dit kwartaal als enige reële indicator onder de langjarige trend. De indicator over de faillissementen veranderde niet ten opzichte van het voorgaande kwartaal. De overige reële indicatoren presteerden iets beter dan in het derde kwartaal van 2022.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

Bekijk het Conjunctuurdashboard

Toename opheffingen en oprichtingen in derde kwartaal 2022

In het derde kwartaal van 2022 werden bijna 28 duizend mkb-bedrijven opgeheven. Daarmee bleef het aantal opheffingen ongeveer gelijk met het voorgaande kwartaal. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar is het aantal opheffingen met 50 procent toegenomen. In mindere mate nam ook het aantal oprichtingen in het derde kwartaal 2022 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar toe tot 61 duizend. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op de Staat van het mkb*.

Het merendeel van de oprichtingen en opheffingen bestond uit bedrijven met 1 werkzame persoon. Van het totale aantal oprichtingen was dat 93 procent. Van het totale aantal opheffingen was 85 procent een bedrijf met 1 werkzame persoon
De meeste oprichtingen in het mkb betroffen bedrijven in de bedrijfstak specialistische zakelijke dienstverlening (ruim 10 duizend). Ook in de bouwnijverheid werden er in het derde kwartaal 2022 relatief veel bedrijven opgericht (ongeveer 8 duizend).
In de bedrijfstak specialistische zakelijke diensten vonden de meeste opheffingen plaats (ruim 5 duizend). Dit is 46 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. In het derde kwartaal van 2020 werden er binnen de specialistische zakelijke diensten nog een recordaantal bedrijven opgeheven, namelijk 9840.

*op basis van voorlopige cijfers

Bekijk hier de cijfers over de oprichtingen en opheffingen in het mkb.

Sterk wisselend sentiment binnen de horeca

Van 19 tot en met 24 september is het ‘Week van de horeca’. Tijdens deze week besteedt de redactie van de Staat van het mkb extra aandacht aan de horeca. Horecaondernemers kregen tijdens de coronacrisis te maken met beperkende maatregelen, waarbij zij regelmatig te deuren van hun bedrijf moesten sluiten. In dit artikel wordt teruggeblikt op deze periode en vooruitgekeken naar de nabije toekomst. Hoe ontwikkelde het ondernemersvertrouwen zich? En wat zijn de gevolgen van de prijsstijgingen en het personeelstekort?

Bijna alle horecabedrijven zijn een mkb-onderneming en in 2019 waren zij verantwoordelijk voor 80 procent van de totale horecaomzet. Aan het begin van derde kwartaal 2022 was het ondernemersvertrouwen binnen de horeca voor het tweede kwartaal op rij positief. Wel lag het vertrouwen een stuk lager dan een kwartaal eerder. Dit komt doordat horecaondernemers per saldo negatief gestemd zijn over de omzetverwachtingen voor het lopende kwartaal. De andere indicatoren waaruit het ondernemersvertrouwen in de horeca is opgebouwd, het economische klimaat en de omzet in het afgelopen kwartaal, waren positief.

Ondernemersvertrouwen in horeca hangt sterk samen met de coronamaatregelen

Het ondernemersvertrouwen binnen de horeca laat sinds de coronapandemie grote schommelingen zien, die sterk samenhangen met de dan of eerder geldende coronamaatregelen. Zo daalde het ondernemersvertrouwen aan het begin van het tweede kwartaal 2020, ten tijde van de eerste overheidsmaatregelen, ongekend hard tot het laagste niveau ooit gemeten in de COEN. In de daarop volgende kwartalen was de horeca steevast de bedrijfstak met het laagst scorende ondernemersvertrouwen. Met de opheffing van de overheidsmaatregelen steeg het ondernemersvertrouwen in de horeca naar 39,8 in het derde kwartaal van 2021. De horecaondernemers waren toen juist het meest positief gestemd van alle bedrijfstakken. Wegens de aangekondigde landelijke lockdown in december 2021 sloeg de positiviteit in de horeca begin 2022 volledig om naar pessimisme. Om het volgende kwartaal, met het versoepelen van de overheidsmaatregelen, te eindigen op bijna 41, de hoogste waarde ooit.

Ongekende prijsstijgingen in de horeca

Vanaf eind 2021/begin 2022 kregen horecaondernemers te maken met sterke prijsstijgingen. Zo stegen aan het begin van het derde kwartaal 2022 de prijzen van voedingsmiddelen met 13 procent ongekend hard ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Per saldo verwacht bijna 35 procent van de horecaondernemers dat de prijzen in het lopende kwartaal verder zullen toenemen. Wel geeft een groot gedeelte van de horecaondernemers begin derde kwartaal 2022 aan dat zij de kostenstijgingen als gevolg van onder andere prijsstijgingen deels kunnen doorberekenen. Een kleine groep ondernemers (2 procent) kan de volledige stijging doorberekenen aan de klant. Ongeveer 7 procent kan de stijging helemaal niet doorberekenen.

Horecaondernemers blijvend belemmerd door personeelstekort

Aan het begin van het derde kwartaal 2022 zag per saldo een kwart van de horecaondernemers hun personeelsbestand de afgelopen drie maanden toenemen. Dit percentage was niet eerder sinds de coronacrisis zo hoog. Toch gaf een recordpercentage van ruim 43 procent van de horecaondernemers aan tijdens de bedrijfsvoering vooral belemmerd te worden door personeelstekort. Dit percentage ligt sinds het derde kwartaal van 2021 een stuk hoger dan tijdens de eerdere kwartalen gedurende de coronapandemie. In het derde kwartaal van 2021 gaf 31 procent van de horecaondernemers aan belemmerd te worden door personeelstekort, een jaar eerder was dit nog slechts 6 procent.

Aan het begin van het derde kwartaal noemden horecaondernemers de verhoogde werkdruk als belangrijkst gevolg van de groeiende personeelstekorten. Daarnaast hadden horecaondernemers in vergelijking met andere bedrijfstakken relatief vaak te maken met gestegen arbeidskosten ten gevolge van het personeelstekort. Een kleine groep horecaondernemers (ruim 13 procent) kon door de groeiende personeelstekorten minder geschikt personeel aannemen.

Bronnen

CBS-artikelen

Ondernemers zien werkdruk toenemen als gevolg van personeelstekort.

Ondernemersvertrouwen daalt in derde kwartaal.

Statline tabellen

Consumentenprijzen; prijsindex 2015=100

Ondernemersvertrouwen; bedrijfstakken (SBI 2008)

Conjunctuurenquête Nederland; kwartaal, bedrijfstakken

Conjunctuurenquête Nederland; kwartaal, SBI 2008, seizoengecorrigeerd

Opnieuw recordaantal startende ondernemers in 2021

Het aantal startende ondernemers neemt vanaf 2013 jaar op jaar toe. Opnieuw startte in 2021 een recordaantal ondernemers. Het aandeel vrouwelijke startende ondernemers bleef jaar op jaar ongeveer gelijk. In 2021 was twee op de drie van de startende ondernemers een man. De handel telde de meeste startende ondernemers in 2021. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb.

In 2021 startten maar liefst 226 duizend ondernemers* in Nederland een eigen onderneming. In vergelijking met de voorliggende jaren opnieuw een recordaantal. In het voorgaande jaar stond het record nog op 199 duizend starters, dat is nu met 14 procent overstegen.

Meeste startende ondernemers in de handel

In 2021 telde de bedrijfstak handel de meeste startende ondernemers, namelijk ruim 44 duizend. Ook in de specialistische zakelijke diensten (bijna 41 duizend) en de bouwnijverheid (ruim 24 duizend) startten relatief veel ondernemers een onderneming. De specialistische zakelijke diensten, handel en bouwnijverheid zijn begin 2021 achtereenvolgens de grootste bedrijfstakken in Nederland.

De verhuur en handel van onroerend goed telde in 2021 de minste startende ondernemers (meer dan 2 duizend). Deze bedrijfstak is een relatief kleine bedrijfstak en telde begin 2021 bijna 39 duizend bedrijven. Hierbij zijn de bedrijfstakken waterbedrijven en afvalbeheer, delfstoffenwinning, energievoorziening en openbaar bestuur en overheidsdiensten niet meegenomen. Deze bedrijfstakken hadden bijna geen startende ondernemers in 2021.

2 op de 3 startende ondernemers is een man

De verdeling man en vrouw laat al jaren ongeveer hetzelfde beeld zien: 2 op de 3 ondernemers is een man. Ook in 2021 was meer dan de helft (62 procent) van alle startende ondernemers een man. Het overige gedeelte (38 procent) was een vrouw. In absolute aantallen waren dat ruim 86 duizend vrouwelijke ondernemers en meer dan 140 duizend mannelijke ondernemers in 2021.

De verhouding man en vrouw is per bedrijfstak verschillend. Zo zijn bijna alle startende ondernemers in de bouwnijverheid een man. Ook in de vervoer en opslag bestaat het overgrote gedeelte van de startende ondernemers uit mannen. Daarentegen is het merendeel van de startende ondernemers in de bedrijfstakken overige dienstverlening (80 procent) en gezonds- en welzijnszorg (73 procent) een vrouw. In de bedrijfstak cultuur, sport en recreatie is de verdeling man en vrouw het meest evenredig: 53 procent is man en 47 procent is vrouw.

Merendeel van de startende ondernemers is jonger dan 45 jaar

Maar liefst 76 procent van de startende ondernemers in 2021 is jonger dan 45 jaar. Het hoogste aantal ondernemers (40 procent van het totaal aantal ondernemers in 2021) valt in de leeftijdscategorie 0 tot 30 jaar gevolgd door de leeftijdscategorie 30 tot 45 jaar. Slechts 2 procent van de ondernemers in 2021 is ouder dan 65 jaar. Dit betekent dat er in 2021 ruim 5 duizend ondernemers ouder dan 65 jaar een eigen onderneming opzette. De verdeling startende ondernemers naar leeftijd ziet er al jaren ongeveer hetzelfde uit.

*Cijfers over 2021 zijn voorlopig

Bron: Startende ondernemers; persoonskenmerken, bedrijfstakken

Faillissementen licht toegenomen in tweede kwartaal 2022

In het tweede kwartaal van 2022 werden 389 mkb-bedrijven failliet verklaard binnen de business economy. Daarmee is het aantal faillissementen licht gestegen (+5 procent) ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, het aantal faillissementen lag toen met 371 historisch laag voor een tweede kwartaal. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op de Staat van het mkb.

De meeste faillissementen vonden plaats binnen de handel en de bouwnijverheid. Deze branches waren samen goed voor bijna de helft van het totaal aantal faillissementen.
Meer dan de helft van de faillissementen in het tweede kwartaal van 2022 betrof een bedrijf met één werkzame persoon. 34 procent betrof een bedrijf met 2 tot 10 werkzame personen.
Er waren 1885 werkzame personen betrokken bij een faillissement in het tweede kwartaal van 2022. Daarmee zijn er een kwart meer werkzame personen betrokken bij een faillissement dan in dezelfde periode vorig jaar. Deze toename is sterker dan de stijging van het aantal faillissementen, waardoor er relatief meer personen betrokken waren bij een faillissement dan vorig jaar. Toen waren er nog gemiddeld vier personen betrokken bij één faillissement, in het tweede kwartaal van 2022 waren dat er vijf.
Hoewel er binnen de industrie relatief weinig faillissementen vielen waren hier betrekkelijk veel werkzame personen bij betrokken, namelijk 449 werkzame personen. Dat is een toename van ruim driekwart ten opzichte van een jaar eerder en bijna een kwart van het totale aantal werkzame personen betrokken bij een faillissement. Daarmee zijn er gemiddeld 12 werkzame personen betrokken bij één faillissement van een industriebedrijf.

Bekijk hier de (voorlopige) cijfers over de bedrijfsleeftijd, bedrijfstak en bedrijfsgrootte van de failliet verklaarde bedrijven in Nederland.

Economisch beeld mkb in het tweede kwartaal 2022 verbeterd

Het economisch beeld van het midden- en kleinbedrijf (mkb) is aan het begin van het tweede kwartaal van 2022 verbeterd. Acht van de twaalf conjunctuurindicatoren lieten een verbetering zien ten opzichte van een kwartaal eerder. In het eerste kwartaal 2022 presteerden slechts vijf indicatoren beter dan een kwartaal eerder, al lagen wel nagenoeg alle indicatoren boven hun langjarige trend. In het tweede kwartaal zakte de indicator voor consumptie verder onder de langjarige trend. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de MKB-conjunctuurklok.

De MKB-conjunctuurklok toont de stand en het verloop van de conjunctuur voor het mkb. De twaalf conjunctuurindicatoren van het midden- en kleinbedrijf (mkb) worden onderverdeeld in zes stemmingsindicatoren (gemeten bij de mkb-ondernemers) en zes reële economische indicatoren. Stemmingsindicatoren zijn bijvoorbeeld het financieel vertrouwen en het ondernemersvertrouwen. Reële economische indicatoren zijn onder andere het bbp, de omzet en de vacatures.

Helft van stemmingsindicatoren verslechterd

Begin tweede kwartaal van 2022 verslechterden drie van de zes stemmingsindicatoren. De stemming verslechterde met name over de consumptie en economische ontwikkeling. In mindere mate daalde ook de stemmingsindicator over het financiële vertrouwen in het tweede kwartaal 2022. Het ondernemersvertrouwen en de vacatures verbeterden juist, terwijl deze stemmingsindicatoren in het voorgaande kwartaal nog een verslechtering lieten zien. De stemmingsindicator over exportontwikkeling bleef gelijk.

Alle reële indicatoren verbeterd

De indicatoren over duurzame goederen, mkb-faillissementen en mkb-vacatures verbeterden in het tweede kwartaal van 2022, terwijl deze indicatoren een kwartaal eerder nog verslechterden. Ook de overige reële indicatoren presteerden beter dan in het eerste kwartaal van 2022. Alle indicatoren lagen boven de langjarige trend.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

Bekijk het Conjunctuurdashboard.

Online vergaderen in het mkb met 41 procent toegenomen

In 2020 nam het aantal online vergaderingen bij 41 procent van de mkb-bedrijven (2 tot 250 werkzame personen) toe ten opzichte van een jaar eerder.In het grootbedrijf (250 of meer werkzame personen) lag dit aandeel een stuk hoger, 97 procent vergaderde in 2020 vaker online. Deze percentages zijn geheel of gedeeltelijk te wijten aan de coronacrisis. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van voorlopige cijfers op de Staat van het mkb.

Van de middenbedrijven (50 tot 250 werkzame personen) zag 89 procent het aantal online vergaderingen toenemen in 2020. Bij bijna driekwart van de middenbedrijven was dit volledig te wijten aan de coronacrisis. Van de microbedrijven (2 tot 10 werkzame personen) vergaderde 67 procent vaker online in 2020, voor het kleinbedrijf (10 tot 50 werkzame personen) lag dit percentage op 34 procent. Bij beide groepen was dit voor het grootste gedeelte volledig te wijten aan corona.

Lichte toename ICT-incidenten door externe oorzaken

In 2020 was er bij 22 procent van de grootbedrijven sprake van een cyberaanval van buitenaf. In 2019 lag dit percentage op 16 procent. De cyberaanvallen zorgden voor het uitvallen van ICT-diensten, maar ook voor onthulling en vernietiging van gegevens.

Veiligheidsincidenten met een interne oorzaak kwamen vaker voor dan incidenten door aanvallen van buitenaf. Het uitvallen van een ICT-dienst door een interne oorzaak kwam bij 41 procent van de grootbedrijven voor. Dit percentage daalde ten opzichte van het jaar ervoor. Het uitvallen van een ICT-dienst door een aanval van buitenaf, steeg daarentegen met 4 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.

Klik hier voor meer cijfers over het ICT-gebruik bij mkb-bedrijven naar bedrijfstak en bedrijfsgrootte.

Daling mkb-ondernemersvertrouwen in het eerste kwartaal 2022

Het ondernemersvertrouwen* in het Nederlandse mkb is van 15,0 in het vierde kwartaal 2021 gedaald naar 6,6 aan het begin van het eerste kwartaal van 2022. De gegevens voor de Conjunctuurenquête zijn verzameld in de maand januari 2022, er was in deze periode sprake van een lockdown. In dit nieuwsbericht vat het Centraal Bureau voor de Statistiek de belangrijkste uitkomsten voor het mkb samen.

Horecaondernemers waren het negatiefst gestemd (-43,1), dat is een verschil van 75,8 punten met het voorgaande kwartaal. De horeca moest vanaf eind december haar deuren sluiten. Mede daardoor gaf de meerderheid van de horecaondernemers begin januari aan dat de omzet daalde en de ontwikkeling van het economisch klimaat verslechterde.
Mkb-ondernemers in de bouw waren het positiefst (30,0).

Tekort aan arbeidskrachten is de meest genoemde belemmering.

Bijna 26 procent van het kleinbedrijf (5 tot 50 werkzame personen) wordt belemmerd door een tekort aan arbeidskrachten. Van het middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) geeft bijna 31 procent aan hier last van te hebben.
Per saldo verwacht bijna 15 procent van het kleinbedrijf in de komende drie maanden meer personeel aan te nemen. Voor het middenbedrijf is dit bijna 25 procent.
Het merendeel van de mkb-ondernemers verwacht dat de personeelssterkte gelijk blijft.

Ook relatief veel mkb-ondernemers wordt belemmerd door een tekort aan productiemiddelen, materiaal en ruimte en overige belemmeringen.

Per saldo is het mkb negatief over de productiecapaciteit. Ondernemers beoordelen de productiecapaciteit aan het begin van het eerste kwartaal als (te) klein. Het oordeel komt voor het kleinbedrijf per saldo uit op bijna -6 procent en voor het middenbedrijf op -2 procent.
Wel is het kleinbedrijf met ruim 7 procent per saldo en het middenbedrijf met bijna 11 procent per saldo positief over de verwachtte voorraden van het eindproduct.

Bekijk hier de cijfers over het ondernemersvertrouwen en de conjunctuurenquête Nederland.

*Ondernemersvertrouwen

Het mkb-ondernemersvertrouwen geeft de stemming van Nederlandse mkb-ondernemers weer. Per bedrijfstak wordt het ondernemersvertrouwen samengesteld op basis van vragen over recente ontwikkelingen en verwachtingen van de ondernemers zoals bijvoorbeeld de omzetontwikkeling. Deze vragen worden gesteld in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN).

Het ondernemersvertrouwen Nederland wordt vervolgens samengesteld uit een gewogen gemiddelde van het vertrouwen per bedrijfstak. Het ondernemersvertrouwen geeft een indicatie van de richting waarin de Nederlandse economie zich naar verwachting zal ontwikkelen.

Zonnig economisch beeld mkb begin vierde kwartaal 2021

Het economisch beeld van het mkb zag er aan het begin van het vierde kwartaal 2021 zonniger uit ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Tien van de twaalf indicatoren in de mkb-conjunctuurklok presteerden boven de langjarige trend. Daarmee is er sprake van een hoogconjunctuur. Dat meldt het CBS op de Staat van het mkb op basis van de nieuwste stand van de mkb-conjunctuurklok.

De mkb-conjunctuurklok toont de stand en het verloop van de conjunctuur voor het mkb. De twaalf conjunctuurindicatoren van het midden- en kleinbedrijf (mkb) kunnen worden onderverdeeld in zes stemmingsindicatoren (gemeten bij de mkb-ondernemers) en zes reële economische indicatoren. Stemmingsindicatoren zijn het financieel vertrouwen, ondernemersvertrouwen en stemming over de economische ontwikkeling, vacatures en exportontwikkelingen. Reële economische indicatoren zijn het bbp, omzet, vacatures, duurzame consumptie en consumptievolume.

Stemmingsindicatoren

Het ondernemersvertrouwen, de stemming over de economische ontwikkeling, de stemming over de vacatures en de stemming over de exportontwikkelingen verbeterden ten opzichte van het derde kwartaal. De stemmingsindicator consumptie bleef ongeveer gelijk en lag onder de langjarige trend. Enkel het financieel vertrouwen daalde ten opzichte van het voorgaande kwartaal maar bevond zich nog wel boven de langjarige trend.

Reële indicatoren

Vijf van de zes reële indicatoren lieten in het vierde kwartaal 2021 een verbetering zien ten opzichte van het voorgaande kwartaal. De indicator voor het consumptievolume bevond zich, ondanks de verbetering die het liet zien, nog wel onder de langjarige trend. Hoewel de indicator voor de omzet verslechterde bleef deze boven de langjarige trend.

Mkb-conjunctuurklok toegelicht

De mkb-conjunctuurklok is door het CBS ontwikkeld in het kader van het programma De Staat van het mkb in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. Begin mei 2017 werd de mkb-conjunctuurklok voor het eerst gepubliceerd. De update voor het eerste kwartaal van 2022 wordt begin maart 2022 verwacht.

Direct naar het Conjunctuurdashboard.